એક દેશ-એક ચૂંટણી પ્રણાલીને લાગુ કરવા માટે સોમવારે લોકસભામાં જરૂરી બિલ રજૂ કરવામાં આવશે. લોકસભાના સોમવારના એજન્ડા અનુસાર, કાયદા પ્રધાન અર્જુન રામ મેઘવાલ લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે કરાવવા માટે 129મો બંધારણ સુધારો બિલ રજૂ કરશે. એસેમ્બલી જમ્મુ અને કાશ્મીર, દિલ્હી અને પુડુચેરીના કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં એક સાથે ચૂંટણીઓ માટે કેન્દ્રશાસિત કાયદા (સુધારા) બિલ, 2024 પણ રજૂ કરશે.
એવું માનવામાં આવે છે કે બંધારણ સંશોધન બિલ ગૃહમાં રજૂ થયા પછી, તેને વ્યાપક ચર્ચા માટે સંયુક્ત સંસદીય સમિતિ (JPC)ને સોંપવામાં આવી શકે છે. સંસદ દ્વારા બિલ પસાર થયા બાદ અને કેન્દ્ર સરકાર સત્તાવાર ગેઝેટમાં નોટિફિકેશન દ્વારા તેનો નિર્ણય કરશે ત્યારે રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા મંજૂર થયા પછી નવી વ્યવસ્થા અમલમાં આવશે.
આ સુધારા અને વ્યવસ્થા હશે
1. એકસાથે ચૂંટણી:
બંધારણમાં અનુચ્છેદ 82A (1 થી 7) ઉમેરવામાં આવશે જેના હેઠળ લોકસભા અને તમામ વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એક સાથે થઈ શકે છે. રાષ્ટ્રપતિ સામાન્ય ચૂંટણી પછી લોકસભાની પ્રથમ બેઠકની તારીખે જાહેર સૂચના જારી કરીને આ લેખની જોગવાઈઓનો અમલ કરશે. નોટિફિકેશનની તારીખને નિયત તારીખ કહેવામાં આવશે.
-નિયુક્ત તારીખ પછી, તમામ વર્તમાન વિધાનસભાની મુદત લોકસભાની પૂર્ણ મુદતની સમાપ્તિ પર સમાપ્ત થશે.
-લોકસભાના કાર્યકાળના અંત પહેલા, ચૂંટણી પંચ લોકસભા અને તમામ વિધાનસભાઓ માટે ‘એક સાથે’ સામાન્ય ચૂંટણીઓ યોજશે.
-જો ચૂંટણી પંચનો અભિપ્રાય છે કે વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજી શકાતી નથી, તો તે પછીની તારીખે યોજી શકાય છે.
– જો વિધાનસભાનો કાર્યકાળ મુલતવી રાખવામાં આવે તો પણ તેનો સંપૂર્ણ કાર્યકાળ માત્ર લોકસભાનો જ રહેશે.
2.મધ્યગાળાની ચૂંટણીઓ:
કલમ 83માં કલમ 3 થી 7 ઉમેરવામાં આવશે. તે જણાવે છે કે જ્યારે 5 વર્ષની પૂર્ણ મુદત પહેલા લોકસભાનું વિસર્જન કરવામાં આવે છે, ત્યારે માત્ર બાકીની મુદત માટે ચૂંટણી પછી નવી લોકસભાની રચના કરવામાં આવશે.
3.રાજ્યોમાં મધ્યસત્ર ચૂંટણી:
કલમ 172માં કલમો ઉમેરીને એવી જોગવાઈ કરવામાં આવશે કે જો 5 વર્ષ પહેલા વિધાનસભા ભંગ કરવામાં આવે તો ચૂંટણી પછી બાકીના સમયગાળા માટે જ નવી વિધાનસભાની રચના કરવામાં આવશે.